Przez metody zarządzania ryzykiem rozumie się narzędzia i techniki służące do identyfikowania, oceny i zarządzania zagrożeniami w organizacji. Ich głównym celem jest zapewnienie stabilności działania firmy oraz przyczynienie się do jej rozwoju i sukcesu. Jaki związek mają metody zarządzania ryzykiem z kulturą organizacyjną?
Dlaczego zarządzanie ryzykiem stało się w ostatnich latach jeszcze ważniejsze? Wystarczy wziąć pod uwagę niedawne wydarzenia na świecie, które zatrzęsły podstawami budowania i rozwijania biznesu. Ryzyko nagłych, niekorzystnych zmian jest więc realne, gdyż żyjemy w świecie VUCA - zmiennym, niepewnym, złożonym i niejednoznacznym. Firmy nie tylko muszą więc mieć przygotowane procedury w kontekście ryzyk, ale także powinny modyfikować swoją kulturę organizacyjną. Pozwala to lepiej reagować na wyzwania biznesowe i korzystać z nadarzających się okazji na rozwój pomimo niekorzystnych warunków rynkowych. Nie zawsze jest to jednak możliwe, wówczas zarządzenie ryzykiem musi skupić się na minimalizowaniu strat.
Samo zarządzanie powinno rozpocząć się od identyfikacji ryzyka. Dla każdej organizacji sytuacje wynikające ze świata VUCA mają inny wymiar. Co za tym idzie, zagrożenia dla firmy także są inne. Świadome identyfikowanie i ocena ryzyk to podstawa. Analiza ta pomaga w wyznaczeniu priorytetów i zaprojektowaniu działań zaradczych, a także przyczynia się do poprawy szeroko rozumianego bezpieczeństwa firmy.
Kolejnym etapem jest planowanie awaryjne. Polega ono na stworzeniu procesu w przypadku wystąpienia zagrożenia. Dzięki temu organizacje mogą zminimalizować skutki wystąpienia ryzyka. Lepiej przygotowana i skoordynowana reakcja na sytuacje awaryjne jest możliwa, gdy w organizacji panują warunki do efektywnego zarządzania i podejmowania decyzji. Dotyczy to nie tylko formalnych zwierzchników, ale także osób pracujących w zespołach. W Impact posługujemy się pojęciem Aktów Przywódczych, które doskonale opisują potrzeby organizacji w ramach metod zarządzania ryzykiem. Akt składa się z trzech elementów:
- Dostrzeganie sytuacji (w kontekście ryzyk będzie to np. czynnik, który może negatywnie wpłynąć na sytuację w firmie), które wymagają działania.
- Podejmowanie decyzji co do stylu działania czy np. niezbędnych narzędzi.
- Działanie oraz gotowość do wzięcia odpowiedzialności za efekty.
W wypadku ryzyk i zagrożeń działanie w organizacji ma szczególne znaczenie. Akty Przywódcze, które wykraczają poza standardową ścieżkę postępowania, mogą mieć ogromny wpływ na losy firmy. Jednocześnie stawiają na odpowiedzialność i odwagę w działaniu, co pozwala na szybsze reagowanie w obliczu zbliżającego się kryzysu. Nie oznacza to jednak, że Akty mają stać w sprzeczności z wypracowanymi wcześniej procedurami. Istnieje jednak możliwość, iż pojawiające się zagrożenie nie zostanie wcześniej ujęte w spisanych metodach lub specyfika danego ryzyka będzie inna. Ewentualny paraliż decyzyjny będzie działał na niekorzyść organizacji. Zapobieganie takiemu zjawisku wymaga jednak budowania takiej kultury organizacyjnej, w której pracownicy mają swobodę działania, ale jednocześnie chcą brać na siebie odpowiedzialność, biorą pod uwagę cele i misję firmy.
Rolą organizacji jest ponadto zapewnienie niezbędnych narzędzi i systemów bezpieczeństwa, które pozwalają szybko i precyzyjnie określić naturę zjawiska, z którym się mierzy. Innymi słowy, w świecie VUCA oznacza to jasność (Clarity) zamiast złożoności (Complexity). To szczególnie istotne w kontekście ogromu danych zbieranych przez firmy. Wiąże się to z przewidywaniem skutków podjętych metod zarządzania ryzykiem, aby firma lepiej rozumiała, czy jej działania są faktycznie skuteczne.
Metody zarządzania ryzykiem są więc jednym z kluczowych narzędzi do zapewnienia sukcesu organizacji i zagwarantowaniu ciągłości jej zdolności operacyjnej. Aby jednak ich wprowadzenie było skuteczna, firma musi tak dostosować swoją kulturę organizacyjną, aby pracownicy mogli szybko i zdecydowanie reagować na zaistniałe zagrożenie.